Cây Actiso
Tên khoa học là: Folium Cynarae.
Thuộc họ cúc – Asteraceae.

Đặc điểm thực vật:

Actiso là loại cây thân thảo lớn. Năm thứ nhất, cây chỉ có 1 vòng lá, lá to dài ( 1m ), rộng (50 cm ). Các lá xẻ sâu chia làm nhiều thuỳ, mặt dưới có màu trắng nhạt do nhiều lông nhung, gân lá nổi rõ. Năm thứ 2, ở giữa vòng lá có thân mọc lên, phía trên có phân cành. Thân mang các lá không có cuống, lá nguyên hoặc hơi chia thuỳ. Cụm hoa đầu to, được bao bởi lá bắc. Lá bắc có hình trứng, mẫm ở gốc và nhọn ở đỉnh. Đế hoa nạc gồm các hoa hình ống màu lơ.
Quả đóng, màu nâu sẫm.
Actiso được di thực vào nước ta từ những năm 1930 , thích hợp với những nơi có khí hậu mát nên hiện nay đang được trồng ở Lâm Đồng, Sa Pa. Lây hoa làm thực phẩm hoặc làm thuốc.

Trồng trọt, thu hái, chế biến:

Vào tháng 3, 4 lấy các chồi nhú lên ở gốc già đem trồng vào chỗ đất đã được cày bừa và bón phân. Các gốc trồng cách nhau khoảng 2 m.
Lá thu hoạch vào năm đầu tiên ở những cây chưa ra hoa vào mùa hè là loại tốt. Còn ở nước ta, lá được thu hoạch sau khi đã hái hoa.

Chế biến:

Lá actiso chứa nhiều nước nên việc làm khô gặp khó khăn. Nếu phơi sấy kéo dài thì dược liệu kém phẩm chất.
Ở quy mô sản xuất lớn: thu hoạch vào mùa hè khi trời nắng ráo, loại bỏ gân chính.
Để dược liệu thành đống hay phơi sấy ở nhiệt độ quá cao làm cho dược liệu có màu nâu nhạt, hàm lượng hoạt chất bị giảm nhiều.

Thành phần hoá học:

Trong lá có các acid phenol, dẫn xuất của sesquiterpen lacton, và các flavonoid, acid cafeic, acid chlorogenic,….

Công dụng của actiso:

Ở châu Âu, người ta dùng actiso để chữa sỏi bàng quang, phù thũng, các bệnh về gan. Khả năng tăng tiết mật của Cynarin đã được chứng minh.
Các công trình nghiên cứu của actiso cho thấy actiso có khả năng làm phục hồi tế bào gan, tăng khả năng chống độc, phòng ngừa xơ vữa động mạch và hạ cholesterol máu.
Hiện nay, actiso đã được sản xuất dưới dạng viên bao, cao mềm hoặc thuốc hãm, các loại trà.
Hoa tươi dùng để ăn,cũng có thể đem thát lát phơi khô và sắc uống thay trà.